Beschrijving: Parochie Blitterswijck in het NoordLimburgse dorpje Blitterswijck.
RK Parochie OLV Geboorte Blitterswijck (www.parochie-blitterswijck.nl).

Betekenis en historische achtergrond van het bedekken van kruis- en heiligenbeelden (1)

Op de vijfde zondag in de veertigdagentijd zullen de kruis- en heiligenbeelden in de kerk van Blitterswijck weer bedekt zijn. Voor het laatst gebeurde dit volgens een betrouwbare bron onder het pastoraat van Albert Raijmaekers (1977-1980). Een oud gebruik zal op initiatief van pastoor Huub van Horne in ere worden hersteld. De achtergrond hiervan. Het Romeins Missaal van paus Pius V in 1570, dat na een kleine aanpassing gebruikt is geworden tot circa 1970 toen het Romeins Missaal van paus Paulus VI uitkwam, schreef voor om de kruis- en heiligenbeelden te bedekken vanaf de vijfde zondag van de veertigdagentijd. Die zondag werd Passiezondag genoemd. Volgens sommige liturgisten hield Jezus Christus zijn godheid verborgen tijdens zijn lijden. Deze uitleg was mede gebaseerd op de slotzin in het evangelie van die zondag. "Maar Jezus verborg zich en verliet de tempel". (Joh. 8,59) Dit als reactie op het gooien van stenen naar Hem. Het Romeins Missaal in 1970 liet open om wel of niet de kruis- en heiligenbeelden te bedekken. In het Directorium van de Nederlandse Kerkprovincie staat hierover het volgende vermeld bij de vijfde zondag van de veertigdagentijd. "Men kan overeenkomstig het plaatselijk gebruik de kruis- en heiligenbeelden in de kerk bedekken. De kruisbeelden blijven bedekt tot na de liturgische viering op Goede Vrijdag; de heiligenbeelden tot aan het begin van de paaswake". Het bedekken van kruis- en heiligenbeelden mag gezien worden als een nog oorspronkelijker gebruik in de Middeleeuwen. Namelijk te zien als een "vastengordijn", ook "hongerdoek" genoemd dat opgehangen werd om het gebeuren aan het altaar aan het zicht te onttrekken. Dit werd begrepen als een soort vasten met de ogen en ook als het afstand scheppen tussen God en de zondige mens. Alleen de zuiveren van hart zullen God zien. In de oude tijd waren de openbare boetelingen van de eucharistieviering uitgesloten. Wat Blitterswijck betreft herinnert Door Nijssen-Zegers zich dat zij paarse doeken heeft gemaakt in de periode van pastoor Albert Raijmaekers. Het bedekken van beelden was geen sinecure voor de toenmalige koster Jean Zegers, vader van Door Nijssen. Pierre Beterams heeft daarover in 1981 vastgelegd in zijn boek over Blitterswijck: "De uit de 15e eeuw daterende kruisgroep, ( na restauratie in verband met oorlogsschade in de herbouwde kerk op het hoofdaltaar geplaatst ) , bezorgde in 1968 koster Jean Zegers uit die dagen de schrik van zijn leven. In verband met de Goede Week-plechtigheden zou hij , naar jarenlange traditie, het Corpus Christi met een paarse doek bedekken. Hij moest daartoe een ladder plaatsen tegen de kruisboom. Nauwelijks had hij enkele sporten betreden of de groep stortte met donderend geraas naar beneden. De koster óók; hij kwam echter met de schrik vrij. De Calvariegroep werd andermaal gerestaureerd en hèrkreeg, vast verankerd, zijn plaats op het hoofdaltaar". Na de kunstroof in 2005 zijn vanaf 2009 een aantal nieuwe beelden in de kerk van Blitterswijck gekomen. De St. Annatrits uit circa 1500 verhuisde na vijf eeuwen in 2014 van de St. Annakapel naar de beveiligde kerk in Blitterswijck nadat dit beeld een nieuwe behandeling had ondergaan in het Restauratie Atelier Limburg te Maastricht, uitgevoerd door Arnold Truyen. Vanwege deze veranderingen zijn een aantal nieuwe paarse doeken op maat gemaakt door Tinie Claessens-Thiesen.

(1) Dit artikel van pastoor Huub van Horne werd in de vierde week van de veertigdagentijd ( 2016 ) gepubliceerd in "Dorpsjournaal" ( Blitterswijck ), "Wanssums Nieuws" ( Wanssum ) en "De schans" ( Castenray )

Omhoog